Rewitalizacja Śródmieścia: dokładne plany proponowanych zmian

W dniach od 10 do 14 lutego odbyły się warsztaty „Charrette”, zorganizowane przez bocheńską fundację Salina Nova. Miały one odpowiedzieć na pytanie, jaka przyszłość czeka Śródmieście Bochni? 30 marca w Urzędzie Miasta odbył się briefing prasowy, podsumowujący warsztaty.

- Chciałbym bardzo serdecznie podziękować Panu prezesowi fundacji Salina Nova Adamowi Piskórowi, ale również wszystkim osobom, które z nim współpracowały, za trud podjęcia takich działań, które zmierzają do ulepszenia tej otaczającej nas rzeczywistości – mówił podczas briefingu burmistrz Bochni Stefan Kolawiński.

Anna Karłowska oraz Paweł Jaworski z fundacji „Napraw sobie miasto”, którzy brali czynny udział w warsztatach opracowali raport z przeprowadzonych warsztatów. Przedstawia się on następująco:

Zakładane cele i efekty warsztatów a ich realizacja

Warsztaty Urbanistyczne „Charrette” są elementem projektu p.n. „Bochnianie współdecydują – partycypacja szansą na rewitalizację miasta”, którego pomysłodawcą i realizatorem jest Bocheńska Fundacja „Salina Nova”. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Lichtenstein, Norwegia) w ramach programu „Obywatele dla Demokracji”, którego operatorem jest Fundacja im. Batorego.

Celem warsztatów jest podjęcie partnerskiej dyskusji pomiędzy wszystkimi stronami zainteresowanymi procesem odnowy i rozwoju śródmieścia Bochni. W związku z tym zgromadzono głównych aktorów życia społecznego i ekspertów, którzy zajmują się:
- planowaniem przestrzennym oraz administracją urbanistyczną,
- projektowaniem architektonicznym, w tym przekształceniami zespołów salinarnych i przestrzeni publicznych,
- konserwacją zabytków,
- inżynierią komunikacji i budownictwem drogowym,
- zarządzaniem obiektami sportowymi oraz turystycznymi, a także obsługą ruchu turystycznego,
- usługami w zakresie uzdrowiskowym i rekreacji,
- organizowaniem działalności kulturalnej,
- prowadzeniem samorządowych instytucji kultury,
- przedsiębiorczością lokalną,
- promocją samorządu.

Głos ekspertów za każdym razem konfrontowano z uwagami mieszkańców miasta, żeby:
- kierunek zmian był sformułowany w sposób jasny i czytelny dla społeczności lokalnej,
- zbudować konsensus pomiędzy osobami, które korzystają z przestrzeni miejskiej Bochni.

Oczekiwanym i zrealizowanym efektem warsztatów było natomiast wypracowanie wspólnej wizji programowo-przestrzennej rewitalizacji śródmieścia, a także programu aktywizacji społeczno-kulturalnej i gospodarczej, które łącznie nadałyby tej części miasta nową dynamikę rozwoju. W związku z tym przygotowano zaprezentowaną w niniejszym raporcie w niniejszym raporcie interdyscyplinarną i zintegrowaną koncepcję działań, która oparta jest na projekcie flagowym „Kampusu Salinarnego” oraz szeregu projektów powiązanych.

W celu zwiększenia efektywności zarządzania procesem rewitalizacji cała koncepcja została podzielona na trzy perspektywy: krótko-, średnio-, i długookresową, którym w przybliżeniu odpowiadają następujące kamienie milowe: 2015 r., 2020 r. i 2030 r.
Zaproponowane podejście pozwala również na monitoring i ewaluację poszczególnych kroków, testowanie przyjętych założeń, a także weryfikację pomysłów na każdym etapie procesu.

Dokumenty powiązane:
Koncepcja oparta jest na analizie:
- wyników Konkursu na Rewitalizację Śródmieścia Bochni, który zorganizował Urząd Miasta Bochni,
- ustaleń dokumentu Warsztaty Future City Game „Nowe Miasto Soli - Wspólna wizja rozwoju Centrum Bochni”. 28-29 marca 2014 roku. Raport z Realizacji, opracowanego przez Dorotę Pomadowską i Danutę Pająk-Bener.
- raportu z mini warsztatów „Mapowanie potencjału Śródmieścia Bochni ” i ustaleń tzw. Białej Księgi” (analiza dokumentów planistycznych, strategicznych i urbanistycznych Gminy Miasta Bochnia), które zostały przeprowadzone w ramach projektu „Bochnianie Współdecydują”

Społeczna wizja Bochni 2030:
W trakcie warsztatów i pracach powarsztatowych wyłoniła się następująca społeczna koncepcja przyszłości Bochni 2030, która opiera się na harmonijnej wizji rozwojowe i rewitalizacyjnej miasta i jego obszaru śródmiejskiego. To dobry punkt wyjścia do Strategii Rozwoju Bochni.

Bochnia 2030 – idealne miasto kompaktowe, z żywą i wartościową przestrzenią publiczną współtworzoną przez mieszkańców, dostępną w zasięgu 5-minutowego spaceru oraz wyjątkową w skali kraju, odnowioną kompozycją historycznego centrum (śródmieście), które stanowi esencję miejskości (sól miasta) i ikonę marki Bochnia.

Bochnia i jej obszar funkcjonalny (Bocheńszczyzna) - to atrakcyjne miejsce do zamieszkania, pracy i wypoczynku oraz silny ośrodek wzrostu Małopolski o znaczeniu ponadlokalnym opierający swoją teraźniejszość i przyszłość na trzech podstawowych filarach:
- silnej tożsamości kulturowej i lokalnej,
- kreatywności mieszkańców i przedsiębiorców,
- dialogu społecznym i współpracy terytorialnej.

Śródmieście Bochni - wyjątkowa w skali regionu i kraju „dzielnica kreatywności społecznej”, współtworzona przez mieszkańców, partnerów społecznych i gospodarczych w procesie modelowej rewitalizacji z wykorzystaniem unikatowych zasobów i wartości kulturowych zawartych w specyficznym dziedzictwie i tożsamości.

Powyższa wizja realizowana będzie z uwzględnieniem czterech kierunków rozwojowych:
1) usprawnienie komunikacji w śródmieściu zgodnie z ideą miasta kompaktowego poprzez nadanie priorytetu dla ruchu pieszo-rowerowego i transportu zbiorowego;
2) kreowanie pełnowartościowych przestrzeni publicznych w śródmieściu Bochni z zachowaniem oraz wyeksponowaniem dziedzictwa i wartości salinarnych;
3) pobudzenie aktywności gospodarczej poprzez rozwój sektora usług i nowe inwestycje w śródmieściu z udziałem kapitału prywatnego i publicznego;
4) ożywienie społeczno-kulturalne poprzez inwestycje kulturotwórcze i wspieranie rozwoju inicjatyw oddolnych (nieformalnych) i instytucjonalnych (formalnych).

Beneficjentami zmian będą:
- wszyscy mieszkańcy Bochni – zarówno ci ze śródmieścia, jak i pracujący w nim, uczący się i spędzający na tym terenie wolny czas – ze względu na nową jakość tej części miasta jako dobrego miejsca do zamieszkania, pracy i wypoczynku,
- firmy, instytucje i organizacje społeczne, które chcą działać i inwestować w mieście – z uwagi na wzrost wartości kulturowej i ekonomicznej obszaru śródmiejskiego,
- przyjezdni – pracujący, uczący się lub korzystający ze śródmiejskich atrakcji (w tym turyści).

Realizacja wizji - docelowe rozwiązania projektowe

Podstawą wszelkich zmian projektowych jest tożsamość miasta oparta na śladach kultury salinarnej, obecnych w wielu miejscach. Większość istniejących budynków, które wcześniej były związane z górnictwem lub warzelnictwem soli, nie jest jednak właściwie wyeksponowana w przestrzeni Bochni, więc wymaga to zmiany.

Warsztaty Future City Game, zorganizowane w dniach 28-29 marca 2014 r. przez Bocheńską Fundację „Salina Nova” zakończyły się delimitacją siedmiu tzw. Kwartałów Salinarnych, w których znajdowały się kiedyś różne tereny salinarne i obiekty wydobywcze lub budynki administracji górniczej, a także charakterystyczne przestrzenie publiczne (wnętrza miejskie). Uczestnicy Warsztatów „Charrette” postulowali, żeby stworzyć spójny system połączeń pomiędzy tymi „wnętrzami”, aby w ten sposób zbudować „strukturę urbanistyczną” (tzw. „kościec”) dla procesu rewitalizacji obszarowej śródmieścia. Integralnymi elementami tej „struktury” są ciągi piesze wyciszone oraz korytarze aktywności o różnych funkcjach miastotwórczych spajające najważniejsze „wnętrza miejskie” w ramach „Specjalnej Strefy Salinarnej”.

Ostatecznie wyodrębniono następujące kluczowe „wnętrza miejskie”, które powinny być przedmiotem dalszych zintegrowanych opracowań projektowych:
- Plac Bolesława Wstydliwego
- Plac Floris (tzw. Ruski Rynek)
- Plac Kazimierza Pułaskiego
- Park im. Józefa Turka
- Plac gen. Leopolda Okulickiego
- Planty Salinarne
- Rynek Staromiejski
- Plac św. Kingi
- Plac ks. Antoniego Czaplińskiego (fragment obszaru dawnego Rynku Górnego).

Należy je postrzegać jako tematycznie i funkcjonalnie powiązane elementy, wkomponowujące się razem w specyfikę miasta oraz tworzące jego odpowiedni klimat. Mają one istotne znaczenie dla dalszych działań rewitalizacyjnych związanych z budowaniem nowego oblicza śródmieścia, poprawą jakości przestrzeni publicznej, wizerunku miasta i standardu życia mieszkańców.

Spośród wspomnianych przestrzeni, obszar Plant Salinarnych oraz Placu gen. Leopolda Okulickiego może spełniać rolę flagowego, a zarazem pilotażowego projektu przywracania prawidłowego znaczenia centrum miasta oraz podnoszenia jakości jego otoczenia.

Przekształcenia i nowe inwestycje w ramach projektu flagowego bazują na koncepcji urbanistycznej Kampusu Salinarnego ze względu na unikatowość „wnętrza urbanistycznego” zespołu parkowego i jego otoczenia w skali europejskiej.

Projekt flagowy – „Kampus Salinarny”

W trakcie warsztatów ustalono, że najważniejszą jakościową zmianą obszaru śródmiejskiego Bochni będzie „flagowy” projekt Kampusu Salinarnego, który zlokalizowany będzie w „sercu miasta” na obszarze Plant i Placu gen. Leopolda Okulickiego. Najważniejsze znaczenie należy przypisać czterem obszarom problemowym Kampusu Salinarnego: odnowie przestrzeni, dynamice społecznej, aktywności gospodarczej oraz funkcjom miastotwórczym. Obszary te zostaną szczegółowo omówione w odrębnym opracowaniu pn. Społeczny Program Rewitalizacji dla Śródmieścia Bochni, który ma szansę stać się pierwszym w Polsce modelowym programem rewitalizacji, współtworzonym przez mieszkańców. Program ten będzie także punktem wyjścia do stworzenia operacyjnego planu rewitalizacji pn. Master Plan dla Śródmieścia Bochni wraz z programem funkcjonalno-użytkowym i wykonawczym dla projektu flagowego Kampusu Salinarnego. Master Plan po jego uzgodnieniu z zapisami Lokalnego Programu Rewitalizacji ma szansę stać się dodatkowo przydatnym narzędziem dla władz miasta w procesie rewitalizacji obszarowej tej części miasta.

Postulaty oraz pomysły uczestników warsztatów (sugerowane funkcje miastotwórcze Kampusu)

W pierwszej kolejności, zdaniem uczestników warsztatów należy podjąć skoncentrowany wysiłek na rzecz adaptacji istniejących obiektów posalinarnych do współczesnych funkcji, co stanowi równocześnie odpowiedź na realne potrzeby społeczne związane z pozyskaniem nowych obiektów dla funkcji kulturalnych i edukacyjnych, a także przestrzeni integracji i animacji społecznej.

Poniżej najważniejsze sugerowane przez uczestników warsztatów funkcje miastotwórcze dla obiektów posalinarnych:
- dawne stajnie salinarne po rozbudowie należy przystosować do potrzeb nowej „Biblioteki Przyszłości” ze strefą książki i interaktywną mediateką, repozytorium multimedialnym, w tym dla niepełnosprawnych, strefa edukacyjną z czytelnią zbiorów własnych oraz przestrzenią audytoryjną dla wydarzeń artystycznych i literackich i miejscem spotkań („salonem kultury”) dla mieszkańców, w Zamku Żupnym, po odbudowie w formie z czasów austriackich, można urządzić Eksperymentalne Muzeum Tematyczne – dziedzictwa Soli i Techniki Salinarnej, wyposażone w ścieżkę edukacyjną (na wzór Centrum Nauki Kopernik), które mogłoby stanowić z jednej strony atrakcję i dopełnienie trasy zwiedzania miasta dla osób, które spędzają w Bochni tylko kilka godzin.

Z drugiej zaś strony po rozbudowie Miejskiego Domu Kultury należ stworzyć przestrzeń koncertowo-teatralną oraz przestrzeń dla osób młodych artystów, jako swego rodzaju „alternatywny dom kultury",
- dawną kuźnię zamienić na przestrzeń warsztatową dla młodych artystów („Kuźnia Talentów”),
- dawną siedzibę administracji salinarnej (obecnie budynek Straży Miejskiej) zamienić na centrum integracji i animacji społecznej oraz inicjatyw obywatelskich siedzibę dla stowarzyszeń, fundacji, spółdzielni socjalnych, wolontariatu młodzieżowego oraz strefy coworkingowej w ramach „inkubatora kreatywności społecznej”.

W ocenie uczestników warsztatów, interwencjom architektonicznym powinny towarzyszyć zmiany funkcjonalno-przestrzenne i urbanistyczne związane z przekształceniami tej części miasta. W tym celu obszar kampusu podzielono na trzy strefy (części).

W tym celu obszar kampusu podzielono na trzy strefy funkcjonalno-przestrzenne

Pierwsza strefa, zlokalizowana jest w części centralnej Kampusu, związana jest z unikatowym „wnętrzem urbanistycznym” Plant Salinarnych i opisanymi wcześniej obiektami posalinarnymi. Przestrzeń ta, miałaby być wykorzystywana jako „Forum Kultury Salinarnej – Sal de Bochegna” przez miejskie instytucje kultury, alternatywne inicjatywy kreatywne, operatorów turystycznych i animatorów społecznych.

Kluczem do sukcesu będzie jednak wykreowanie markowych produktów kulturowych i turystycznych o randze w skali regionu i kraju, które generowałyby odpowiednie przychody równoważące koszty utrzymania i gwarantowałyby racjonalną stopę zwrotu inwestycji przeprowadzonych ze środków publicznych i unijnych, w tym z budżetu miasta Bochnia.

Druga strefa obejmuje obecny Plac Okulickiego, który mógłby pełnić nowe funkcje kulturotwórcze jako „Strefa Sztuki i Tożsamości – Ars salis” podejmująca oprócz działań stricte artystycznych (np. koncerty muzyczne czy projekcje filmowe w plenerze) także lokalne wartości historyczne i patriotyczne. Mogłaby temu służyć adaptacja tej przestrzeni na amfiteatr plenerowy z mobilną sceną, rozkładaną w sąsiedztwie siedziby Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych. Takie rozwiązanie wykorzystuje naturalne walory miejsca wynikające z jego ukształtowania.

Trzecia strefa, zlokalizowana w części północnej Kampusu, po przeniesieniu placu zabaw na teren boiska szkolnego (Szkoła Podstawowa nr 2) i przywróceniu dawnych elementów wodnych oraz uporządkowaniu drzewostanu pełniłaby funkcję parkową i rekreacyjną w ramach „Ogrodu Tematycznego – Stawisko- Storynka”. Zagospodarowanie tej strefy powinno odwoływać do tradycyjnego układu założenia ogrodowego, stąd pożądane jest przywrócenie stawu salinarnego. Opierając się na analizie prac konkursowych uczestnicy warsztatów dostrzegli, że w narożniku północno-zachodnim można rozważyć zlokalizowanie tężni solankowej, jako jednej z atrakcji „Ogrodu Tematycznego”.

Aby wszystkie te zmiany mogły być zrealizowane, konieczne jest usprawnienie komunikacji w śródmieściu zgodnie z ideą miasta kompaktowego poprzez nadanie priorytetu dla ruchu pieszo-rowerowego i transportu zbiorowego .

Chodzi m.in. o wyprowadzenie ruchliwej drogi wojewódzkiej nr 965 poza obszar Rynku i Plant Salinarnych. Uczestnicy warsztatów duże nadzieje wiążą z łącznikiem autostradowym oraz drugim etapem obwodnicy północno-zachodniej. Z kolei węzeł przesiadkowy typu „Park &Ride” obok dworca kolejowego oraz sieć małych parkingów typu „Park & Go” nieopodal centrum pozwoliłyby myśleć o częściowym wyłączeniu ruchu kołowego w centrum.

Priorytetem jest utworzenie ciągów pieszych wyciszonych łączących Szyb Sutoris z kampusem, a następnie z Campi. Wzdłuż W pierwszej kolejności kreowany ciąg pieszy połączyłby: plac Gazaris, plac Pułaskiego, ul. Solną, Rynek Staromiejski (północna i wschodnia pierzeja) oraz Pl. św. Kingi obok Bazyliki św. Mikołaja. Wzdłuż takiego ciągu zgrupowane byłyby następujące nieuciążliwe usługi: pasaż kawiarniany, twórcze pracownie z artystycznymi kafejkami, lokale dla rzemieślników dawnych zawodów np. krawiectwo, szewc, kaletnik itp., przestrzeń dla twórców i artystów regionalnych ze wspólną galerią, turystyczna baza usługowa i gastronomia - jedzenie domowe z kuchni regionalnej. Na Rynku można dodatkowo wykreować cykliczne imprezy o charakterze handlowym typu „zielony targ” i „pchli targ”. Tworzony ciąg stanowiłby pierwszy odcinek Kulturowego Traktu Solnego „Sutoris -Campi” łączącego szyby Sutoris z obszarem Kampusu, a następnie z szybem Campi. Wzdłuż tego traktu należy zagospodarować pustostany i plomby komunalne m.in. arkady, Rynek 13, „plomba” Rynek 20 (obok Muzeum im. Fischera)

Zmiany te ułatwiłaby to również reorganizacja komunikacji publicznej. Uczestnicy warsztatów zaproponowali też stworzenie alternatywnego sposobu dotarcia do Kampusu poprzez stworzenie ścieżki rowerowej wzdłuż Babicy, która połączyła miasto z regionalnymi i europejskimi magistralami rowerowymi m.in. Szlakiem Salina Cracoviensis oraz Szlakiem EuroVelo.

Dodatkowo społeczny program rewitalizacji kampusu będzie zawierał dwa uzupełniające się podprogramy (subprogramy):
1. Subprogram gospodarczy „ Biznes i Sól” (Business &Salt), którego istotą jest - pobudzenie lokalnej przedsiębiorczości i gospodarności poprzez rozwój sektora usług i nowe inwestycje w śródmieściu z udziałem kapitału prywatnego i publicznego
2. Subprogram kulturalny „Sztuka i Sól” (Art. &Salt), który zakłada ożywienie społeczno-kulturalne śródmieścia poprzez rozwój oddolnych inicjatyw NGO w przestrzeni publicznej m.in. .festiwal artystyczny czy jarmark staromejski oraz powiązanie ich z nowymi inwestycjami infrastruktury kulturalnej na obszarze Kampusu oraz programem gospodarczym „Biznes i Sól”.

Uporządkowanie przestrzeni publicznych związanych z Kampusem Salinarnym

Jak wskazano we wstępie Kampus Salinarny (Planty Salinarne oraz Pl. gen. Leopolda Okulickiego) powinien być częścią systemu przestrzeni publicznych, związanych z Kwartałami Salinarnymi. W jego skład będą wchodziły ponadto place: Bolesława Wstydliwego, Floris, Kazimierza Pułaskiego, Rynek, Józefa Turka, ks. Antoniego Czaplińskiego i św. Kingi. Uzupełniającymi elementami będą deptaki i woonerfy (podwórce miejskie).

W trakcie warsztatów zdefiniowano ponadto, że:
- Pl. Kazimierza Pułaskiego powinien zostać przebudowany do formy przestrzeni o charakterze recepcyjnym, wprowadzającej użytkowników śródmieścia i turystów w jego obręb,
- ul. Solna wraz z północną pierzeją Rynku powinna być deptakiem, wykorzystywanym na potrzeby jarmarków ulicznych i wydarzeń kulturalnych,
- Rynek powinien odzyskać charakter pełnowartościowego wnętrza miejskiego, łączącego w sobie trzy funkcje: placu handlowego (np. „zielony jarmark”), kawiarniano-restauracyjną oraz miejsca spotkań, odpoczynku i spaceru.

Rozwiązania komunikacyjne

Przebudowa śródmiejskich przestrzeni publicznych wymaga uprzedniej realizacji łączników drogowych, na które będzie można przekierować ruch tranzytowy. Są to:
- w części wschodniej – połączenie pomiędzy autostradą A4 i drogą krajową nr 75 na wysokości skrzyżowania z ul. Brzeską poprzez ul. Krzyżanowicką oraz nowy, planowany odcinek drogowy (inwestycja na etapie decyzji środowiskowej),
- w części północnej – połączenie drogi wojewódzkiej nr 965 (ul. Proszowska) i wspomnianym wyżej „łącznikiem autostradowym”,
- w części północno-zachodniej – rozbudowa ciągu ulic: Legionów Polskich – Ofiar Katynia – Solidarności – ks. Józefa Poniatowskiego (tzw. „trasa KN2”) w kierunku drogi krajowej nr 75, tzn. w części zachodniej na wysokości ul. Brodzińskiego, a w części wschodniej na wysokości ul. Brzeskiej.

Powyższe rozwiązanie jest warunkiem koniecznym przeniesienia trasy drogi wojewódzkiej nr 965 z ciągu ulic: Kazimierza Wielkiego – Tadeusza Kościuszki – Kraszewskiego – Regis – Konstytucji 3 Maja. Na ulicach położonych w centrum będzie można wówczas wprowadzić elementy spowalniające i uspokajające ruch. Nie wywoła to jednocześnie konieczności realizacji tzw. „trasy śródmiejskiej” w dolinie rzeki Babicy, która w ten sposób zachowa swoje walory ekologiczne.

Węzeł przesiadkowy zintegrowany z systemem komunikacji publicznej

Dodatkowym walorem zaproponowanej rozbudowy układu drogowego jest połączenie z węzłem przesiadkowym (ul. ks. Józefa Poniatowskiego), który powstanie w rejonie dworca kolejowego i będzie łączył różne typy transportu (kolej aglomeracyjna, miejska komunikacja zbiorowa, rower, samochód). Uczestnicy warsztatów zaproponowali, żeby teren wyposażyć ponadto w zadaszony parking rowerowy.

Jednocześnie zwrócono uwagę na konieczność zaprojektowania wygodnego i czytelnego połączenia pieszego pomiędzy terenem dworca (węzła przesiadkowego) i centrum, wskazując na możliwość dostosowania do tego celu ciąg pieszy wzdłuż rzeki Babicy na północ od ul. Solnej.

Jednocześnie zaznaczano, że zmianie powinien ulec przebieg linii autobusowych, w taki sposób, żeby obsługiwały: największe skupiska mieszkańców, przede wszystkim istniejące osiedla (źródła podróży), miejsca pracy (cele podróży), obszar śródmiejski, a także węzeł przesiadkowy przy dworcu.

Zmianom w zakresie sposobu organizacji ruchu i infrastruktury powinno towarzyszyć wprowadzenie zintegrowanego biletu na wszystkie środki komunikacji zbiorowej, w miarę możliwości połączonego z opłatami za parkowanie.

Polityka i infrastruktura parkingowa

W trakcie warsztatów zdiagnozowano, że najważniejszym i najprostszym do rozwiązania problemem w zakresie dominacji samochodów w przestrzeni publicznej centrum jest zajmowanie miejsc parkingowych przez pojazdy osób, które przyjeżdżają do pracy w godzinach szczytu porannego i opuszczają je w godzinach szczytu popołudniowego. Nie mają potrzeby użytkowania pojazdu w międzyczasie, dlatego mogą stać się w naturalny sposób klientami przewoźnika komunikacji miejskiej, jeżeli tylko jej funkcjonowanie będzie lepiej dostosowane do ich obsługi.

Priorytetem polityki komunikacyjnej powinna być również częściowa likwidacja istniejących miejsc parkingowych w sąsiedztwie Rynku, a także zwiększenie rotacyjnego wykorzystania pozostałych. W celu zbilansowania ich liczby ogólnej zaproponowano wprowadzenie sieci:
- mniejszych parkingów na 10 – 15 stanowisk w otoczeniu centrum, w strefie 5-minutowego dojścia pieszego,
- większych parkingów spiętych z siecią połączeń autobusowych w taki sposób, żeby kierowcy zasili potoki ruchu transportu zbiorowego.

W trakcie warsztatów wielokrotnie podkreślano, że nie bez znaczenia dla rozwiązania problemu chaotycznego parkowania w przestrzeni publicznej jest również zwiększenie skuteczności egzekwowania i wysokości opłat (np. wprowadzenie taryfy progresywnej).

Infrastruktura i polityka rowerowa

Zamiany w zakresie polityki rowerowej, które służą realizacji wizji rozwoju Bochni, dotyczą:
- dostosowania układu drogowego do ruchu lokalnego,
- realizacji nowej infrastruktury dla ruchu turystycznego,
- zaktualizowaniu dokumentów planistycznych i urbanistycznych (studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego), w koordynacji ze standardami technicznymi.

Płynność lokalnego ruchu rowerowego może zostać zwiększona w ramach przebudowy przestrzeni publicznej śródmieścia ze względu na spadek natężenia ruchu samochodowego w wyniku realizacji dróg o charakterze obwodnicowym, a także wprowadzenie strefy "tempo 30", o czym mowa poniżej.

Usprawnienie ruchu turystyczno-rekreacyjnego wymaga natomiast korekty rozwiązań ponadlokalnych. W szczególności należy dążyć do przyłączenia proponowanej ścieżki pieszo-rowerowej w dolinie rzeki Babicy do trasy VeloRaba. W ten sposób udostępni się okolice Rynku i – poprzez przebudowany pl. Kazimierza Pułaskiego i ul. Solną – również szyb Sutoris.

Zmiany organizacyjne i infrastrukturalne dot. śródmiejskiej przestrzeni publicznej

Najważniejsze zmiany służące poprawie płynności i bezpieczeństwa ruchu w mikroskali polegać będą na wprowadzeniu strefy „tempo 30” (ograniczenia prędkości poruszania się do 30 km/h) w obrębie śródmieścia.

Rynek oraz ul. Solna powinny zostać wyłączone z ruchu, na ul. Dominikańskiej powinny stacjonować wyłącznie taksówki, natomiast ul. Wolnica, fragment ul. Bernardyńskiej i pl. św. Kingi powinny zostać przebudowane na woonerfy (podwórce miejskie), czyli taki rodzaj ulicy, z której wszyscy uczestnicy ruchu korzystają na równych prawach.

Zintegrowana oferta turystyczna i kulturalna

Zasadą spajającą przekształcenia w obrębie śródmieścia jest zapewnienie połączenia pomiędzy szybami Campi i Sutoris. Jest to z jednej strony idea porządkowania przestrzeni publicznej poprzez zorganizowanie sieci ciągów pieszych, prowadzących przez obszary, które są atrakcyjne dla jej użytkowników. Z drugiej strony stanowi pomysł kulturalno-biznesowy, ponieważ obecność ruchu pieszego powinna wzmacniać walory tej przestrzeni dla prowadzenia działalności animacyjnej i gospodarczej.

Stworzenie i zinstytucjonalizowanie systemu współpracy w zakresie biznesu, turystyki salinarnej i kultury

Przy tworzeniu oferty należy uwzględnić:
- opisany kierunek zmian urbanistycznych, w szczególności wytyczne w zakresie kształtowania przestrzeni publicznych,
- działania operatorów turystyki salinarnej i usług powiązanych, przedsiębiorców lokalnych i organizacji pozarządowych,
- różne formy turystyki, tzn. kilkugodzinna, jednodniowa, weekendowa i wielodniowa,
- możliwość łączenia atrakcji i usług na poziomie p

Złożony system działań wymaga instytucji zarządzającej, dlatego zaproponowano powołanie Samorządowej Agencji Marketingu Bochni i Subregionu Bocheńskiego. Podmiot mógłby być finansowany z budżetów gminnego oraz powiatowego i pracować w systemie zadaniowym, co wymagałoby wydzieleni ze struktur urzędowych.

System zmian krótkoterminowych - realizacja do 2015 roku

W perspektywie krótkoterminowej celem przekształceń jest wprowadzenie pierwszych impulsów do pobudzenia aktywności gospodarczej i kulturalnej w przestrzeni publicznej, a także przetestowanie w mniejszej skali zmian, które będą wdrażane na późniejszych etapach.

Przestrzeń publiczna

Obszar Rynku i jego bezpośredniej okolicy:
Zmiany powinny polegać na:
- całkowitym zamknięciu dla ruchu wschodniej części placu oraz przeniesieniu postoju taksówek na ul. Dominikańską albo – alternatywnie – wyłączeniu tego terenu z ruchu dla samochodów indywidualnych (narzędzia organizacji ruchu lub zadanie inwestycyjne),
- poszerzeniu chodnika w północnej części i udostępnieniu wygospodarowanej przestrzeni na ogródki kawiarniane (elementy mobilne lub trwała zmiana wynikająca z przebudowy infrastruktury, jeżeli będą dostępne środki finansowe),
- zorganizowaniu Święta Ulicy Solnej, w trakcie którego wyłączona zostanie z ruchu samochodowego i udostępniona wyłącznie pieszym (eksperyment urbanistyczny).

Dolina potoku Babica

Należy usunąć części roślinności i udrożnić przejścia co pozwoli przygotować teren pod realizację ciągu pieszo-rowerowego w dalszym etapie przekształceń.

Boisko szkolne położone przy Plantach Salinarnych

Do południa z boiska mogą korzystać jedynie uczniowie, a w godzinach popołudniowych nie jest ono użytkowane. Obiekt wówczas powinien być otwarty dla mieszkańców.

Chaos reklamowy i stan elewacji budynków

Kolejną barierą w zakresie przekształceń przestrzeni publicznej jest chaos reklamowy, który obniża jej jakość. Nośniki zasłaniają część bocheńskich zabytków, pojawiają się na płotach i obiektach. W trakcie warsztatów zwrócono uwagę na to, że należy konsekwentnie egzekwować ograniczenia i wytyczne w tym zakresie, zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Równocześnie – ze względu na nikłą skuteczność działań represyjnych – zwrócono się ku systemowi zachęt. Wyróżniono działania prowadzone w Starym Sączu przez organizację pozarządową, która pozyskała finansowanie z grantu.

Dodatkowo zaproponowano wprowadzenie narzędzi zachęcających właścicieli kamienic do remontowania ich elewacji np. w formie zwolnień z podatku od nieruchomości.

Rozwiązania komunikacyjne

Strefa „tempo 30”
Strefę należy wprowadzić na fragmencie obszaru śródmiejskiego, co wymaga przygotowania oznakowania poziomego i pionowego. W ten sposób wskazane narzędzie organizacji ruchu zostanie przetestowane w mikroskali.

Polityka parkingowa
Zmiany powinny polegać na:
- zwiększeniu skuteczności egzekucji kar,
- wzroście opłat za parkowanie i wprowadzeniu progresywnego systemu naliczania,
- realizacji działań promocyjnych w zakresie prawidłowego parkowania i korzystania z komunikacji publicznej w mieście.

Polityka rowerowa
Należy wdrożyć następujące elementy:
- realizacja stojaków rowerowych przy budynkach publicznych,
- budowa parkingu rowerowego przy dworcu kolejowym,
- wprowadzenie ułatwień dla rowerzystów w postaci kontrapasów, łączników, śluz,
- uchwalenie standardów technicznych w formie zarządzenia burmistrza.

Działalność turystyczna i kulturalna

Organizacja i promocja turystyki
Zmiany powinny polegać na:
- lepszym oznaczeniu punktu informacji turystycznej oraz ustawieniu drogowskazów w okolicy Rynku, które kierowałyby do tego miejsca,
- stworzeniu mapy miejsc związanych z kulturą salinarną,
- wytyczeniu wariantowych tras pieszych pomiędzy szybami Campi i Sutoris,
- opracowaniu folderu z ofertą na poziomie powiatu w zakresie turystyki weekendowej dla osób poruszających się na rowerze, komunikacją publiczną lub samochodem.

Przedsiębiorczość lokalna
W ramach przemian w śródmieściu należy obniżyć stawki opłat dla gastronomii, realizowanej w punktach mobilnych na obszarze rynku. Ogromną szansą dla pobudzenia przedsiębiorczości może okazać się stworzenie Programu Gospodarczego dla Kampusu Salinarnego pn. Biznes i Sztuka (Business &Art.). Proponuje się wykreowanie oraz oferty pakietowej i powiązanie jej z festiwalem artystycznym „Art. & Salt”, a także utworzenie inkubatora „Art Przedsiębiorczości”.

Polityka kulturalna

Zmiany w zakresie organizacji i wspierania wydarzeń kulturalnych powinny polegać na:
- zorganizowaniu pierwszej edycji festiwalu „Art&Salt” w partnerstwie samorząd (władze miasta i powiatu) – sektor NGO – przedsiębiorcy lokalni, obejmującego wydarzenia w przestrzeni publicznej, co pozwoliłoby przetestować zawarty w raporcie kierunek zmian.
- uruchomieniu mechanizmu mikrograntowego, czyli systemu niewielkich kwot, które stanowią wsparcie finansowego dla inicjatyw w zakresie kultury, rozdzielanych w konkursie organizowanym np. raz na kwartał.
- skoordynowanie kalendarza imprez kulturalnych odbywających się w mieście i w powiecie,
- uruchomienie strony internetowej informującej o imprezach kulturalnych.

System zmian średnioterminowych - realizacja do 2020 roku

W perspektywie średnioterminowej celem przekształceń jest stworzenie powiązań pomiędzy szybami Campi i Sutoris. Przybierze postać „kulturowego traktu salinarnego”, łączącego przestrzenie publiczne od ul. Solnej, poprzez Rynek, okolice Bazyliki Św. Mikołaja oraz Planty Salinarne, będącego synonimem „zintegrowanego produktu miejskiego” oraz „korytarza aktywności miastotwórczej” wykreowanego w oparciu o opisane poniżej działania inwestycyjne i nie inwestycyjne. Ponadto „trakt kulturowy” będzie wymagał opracowania połączenia w postaci ciągów pieszych wyciszonych, cichego transportu turystycznego (np. stylowym pojazdem elektrycznym), a także – alternatywnie - tras rowerowych przy założeniu, że w okolicy obu nadszybi powstaną stacje do ich wypożyczenia.

Przestrzeń publiczna

Obszar Rynku i jego bezpośredniej okolicy
Zmiany powinny polegać na:
- trwałym zamknięciu dla ruchu zachodniej i północnej części placu (narzędzia organizacji ruchu oraz zadanie inwestycyjne), a także przeznaczeniu ich na działalność gastronomiczną, co stanowiło będzie kontynuację projektów wykonanych w pierwszej fazie przebudowy,
- trwałym zamknięciu dla ruchu ul. Solnej i wytworzeniu przestrzeni dla jarmarków ulicznych i wydarzeń kulturalnych,
- trwałym zlikwidowaniu miejsc parkingowych w bezpośrednim sąsiedztwie Rynku, przy czym część z nich zostanie zbilansowana i skompensowana w postaci małych zespołów miejsc postojowych, zgodnie z zasadami, o których mowa poniżej,
- przebudowie ul. Wolnica, fragmentu ul. Bernardyńskiej i pl. św. Kingi na system woonerfów (podwórców miejskich), powiązanych ze sobą i z pieszą przestrzenią Rynku.

Obszar Plant Salinarnych i ich bezpośredniej okolicy
Zmiany powinny polegać na:
- uporządkowaniu zagospodarowania terenów zielonych,
- montażu mobilnej sceny z amfiteatrem na pl. gen. Leopolda Okulickiego.

Dolina potoku Babica
W dolinie należy zbudować ciąg pieszo-rowerowy, co warunkowane jest zaniechaniem realizacji drogi publicznej dla samochodów (tzw. „trasa śródmiejska”).

Rozwiązania komunikacyjne
Strefa „tempo 30”
Strefę należy rozszerzyć na kolejne fragmenty obszaru śródmiejskiego.

Polityka parkingowa
Zmiany powinny polegać na:
- przebudowie parkingów przy Plantach Salinarnych, polegającej na rozdzieleniu miejsc parkingowych zielenią przy ul. Regis i zmianie układu miejsc z równoległego na prostopadły przy ul. Orackiej,
- otwarciu istniejących lub stworzeniu nowych, małych zespołów parkingów w śródmieściu, skupiających około 10 – 15 miejsc (rozwiązanie jest dużo tańsze niż budowa parkingów wielopoziomowych, które – jeżeli będą potrzebne – powinny być lokalizowane poza strefą 5-minutowego dojścia do centrum).

Polityka rowerowa
Należy wdrożyć następujące elementy:
- zbudować przejazdy dla rowerów w newralgicznych miejscach,
- wprowadzić obniżenia krawężników,
- zrealizować wypożyczalnię dla rowerów (program pilotażowy).

Komunikacja zbiorowa
Zmiany powinny polegać na:
- zmianie tras kursowania autobusów,
- ograniczeniu lub zniesieniu opłat przynajmniej w godzinach szczytu porannego i popołudniowego - alternatywnie - połączeniu opłat za parkowanie i korzystanie z komunikacji zbiorowej,
- promocji poruszania się komunikacją publiczną poprzez wprowadzeniu pakietów łączonych z innymi opłatami (za usługi uzdrowiskowe, komunalne, rekreacyjne i sportowe).

Zintegrowana oferta turystyczna i kulturalna

Organizacja ruchu turystycznego
Zmiany powinny polegać na wprowadzaniu turystów do kopalni szybem Campi i wypuszczaniu na powierzchnię szybem Sutoris – z przewodnikiem, który usługi świadczył będzie na trasie w części podziemnej i nadziemnej. Będzie to możliwei uzasadnione ze względu na postulowaną przebudowę przestrzeni publicznych, które będą stanowiły trasę pieszą powrotu z centrum. W trakcie warsztatów zaproponowano również zapewnienie turystom środku transportu pomiędzy Plantami, a szybem Campi np. meleks.
Zarządzanie ruchem turystycznym i wydarzeniami kulturalnymi
Na tym etapie prac nad rewitalizacją śródmieścia Bochni należy powołać agencję (operatora) opisaną w części III niniejszego raportu.

Podsumowanie

W trakcie warsztatów wypracowano spójną wizję przyszłości oraz szereg elementów, które można wykorzystać dla uszczegółowienia (aktualizacji) zapisów Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Bochni dla obszaru Śródmieścia. Niniejszy raport jest równocześnie materiałem bazowym do pracy nad koncepcją Społecznego Programu Rewitalizacji dla tej części miasta oraz operacyjnego planu rewitalizacji dla projektu flagowego „Kampusu Salinarnego”. Wyniki tego procesu zostaną zawarte w osobnym opracowaniu pn. „Społeczny Program Rewitalizacji Śródmieścia Bochni – tzw. Master Plan”, który może następnie stanowić podstawę do aktualizacji lub weryfikacji dokumentów planistycznych i strategicznych.

Zaprezentowane rozwiązania nie wyczerpują wszystkich zagadnień związanych z problematyką rewitalizacji Śródmieścia, które wymagają dalszych prac studialnych i koncepcyjnych. Zaprezentowanej metody można jednak używać przy sporządzaniu programów rewitalizacji dla innych obszarów miejskich, w tym dla osiedli mieszkaniowych – tzw. programy rehabilitacji osiedli mieszkaniowych (blokowisk).

Przedstawiony materiał może wspierać i uzasadniać aplikowanie o fundusze zewnętrzne. Uspołeczniony sposób jego powstawania gwarantuje natomiast porozumienie pomiędzy głównymi interesariuszami w kwestii zasadniczych kierunków działania, choć należy pamiętać, że do realizacji jego zapisów potrzebne są: mobilizacja, środki i wola działania ze strony wszystkich zainteresowanych stron.

Zdaniem organizatora warsztatów - Bocheńskiej Fundacji „Salina Nova”, warunkiem sukcesu procesu rewitalizacji, jest podjęcie przez władze miasta partnerskiego dialogu społecznego i partycypacja społeczna czyli zaangażowanie mieszkańców, partnerów społecznych i partnerów gospodarczych w procesy odnowy i rozwoju Bochni.

Stanowisko władz Fundacji ilustruje wypowiedź jej prezesa Adama Piskóra podczas Forum Rewitalizacji Śródmieścia Bochni (13.03.2015 r.): „Nie ma rewitalizacji bez partycypacji to clou projektu „Bochnianie Współdecydują”.
Dzisiaj Bochnia ma szansę przeprowadzić prawdopodobnie pierwszy w Polsce partnerski program rewitalizacji, współtworzony przez mieszkańców i samorząd przy znaczącym wsparciu środków unijnych. Taka szansa może się nie powtórzyć, wykorzystajmy to!”